Najczęściej zadawane pytania

Pracuje na stanowisku- kierowca cysterny chemicznej- i mam pytanie? Jest to zaliczone do warunków szczególnych i wiążą… się™ z tym dodatkowe płatności do ZUS(składki pomostowe), podobno u nas we firmie wybiórczo płacą… te składki tłumacząc że jak jadę oznakowany to wtedy płacą… a jak jadę™ bez oznakowania to nie.
Będąc w oddziale w ZUS powiedziano mi że wystarczy przejechać‡ jeden dzień„ i cały okres powinien być‡ zaliczony do warunków szczególnych. Proszę™ odpowiedzieć‡ który przepis zobowiązuje pracodawcę™ do płacenia składek, ponieważ nawet gdy jadąc, nie jestem (sporadycznie) oznakowany to i tak przewożę produkty chemiczne które są… zagrożeniem ponieważ przewożę ten sam produkt dwa razy to raz każą… oznakować‡ a drugi nie.

Podstawa prawna: USTAWA z dnia 19 grudnia 2008 r. o emeryturach pomostowych

Od 1 stycznia 2010 r. płatnik składek ma obowiązek opłacać składkę na Fundusz Emerytur Pomostowych za pracowników wykonujących prace w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze.
Składki na Fundusz Emerytur Pomostowych powinny być opłacane za wszystkich pracowników urodzonych po 31 grudnia 1948r., którzy wykonują pracę w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, bez względu na wymiar czasu pracy, w jakim tę pracę wykonują. Tak więc składkę na FEP należy także opłacać za pracowników wykonujących tę pracę w niepełnym wymiarze czasu pracy np. na pół etatu.

Stopa procentowa składki na FEP wynosi 1,5 % podstawy jej wymiaru. Składka ta jest finansowana w całości przez płatnika składek. Przepisy nie przewidują obniżenia stopy procentowej składki na FEP w przypadku, gdy pracownik wykonuje pracę w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze w niepełnym wymiarze czasu pracy.

Kto ocenia, czy dana praca jest pracą w szczególnych warunkach lub charakterze?

Oceny, czy pracownik wykonuje prace w szczególnych warunkach, których wykaz określa załącznik nr 1 do ustawy o emeryturach pomostowych lub prace o szczególnym charakterze, których wykaz określa załącznik nr 2 do ustawy - dokonuje wyłącznie płatnik składek. W tym celu, płatnik składek powinien ustalić, czy rodzaje prac w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze występują w jego zakładzie pracy oraz, czy wykonywana praca spełnia kryteria zawarte w treści definicji pracy w szczególnych warunkach (art. 3 ust. 2 pkt 1 i 2) lub definicji pracy o szczególnym charakterze (art. 3 ust.3). Jak tego dokonać?

Jak zinterpretować, czy dana praca jest pracą w szczególnych warunkach lub charakterze?

W rozumieniu przepisów ustawy z dnia 19 grudnia 2008 r. o emeryturach pomostowych - prace o szczególnym charakterze to prace wymagające szczególnej odpowiedzialności oraz szczególnej sprawności psychofizycznej, których możliwość należytego wykonywania w sposób niezagrażający bezpieczeństwu publicznemu, w tym zdrowiu lub życiu innych osób, zmniejsza się przed osiągnięciem wieku emerytalnego na skutek pogorszenia sprawności psychofizycznej, związanego z procesami starzenia się.

Według Centralnego Instytutu Ochrony Pracy „Szczególna sprawność psychofizyczna" oznacza określony zespół tzw. cech krytycznych, czyli cech niezbędnych do zapewnienia bezpieczeństwa wykonania pracy, szczególnie w warunkach stresu. W przypadku prac o szczególnym charakterze cechy krytyczne odnoszą się do sprawności intelektualnej i sensomotorycznej, zdolności oraz cech temperamentu, a ich poziom wyznaczają normy opracowane na podstawie wyników pomiarów tych cech w określonych grupach zawodowych".
Natomiast przez „szczególną odpowiedzialność" należy rozumieć odpowiedzialność za wykonywanie takich prac, których niewłaściwe wykonywanie może spowodować bezpośrednie zagrożenie bezpieczeństwa publicznego, w tym zdrowia lub życia własnego i innych osób, a pracownik je wykonujący jest świadom konsekwencji niewłaściwej realizacji powierzonych mu zadań" .

Przyjęto, że jedną z istotnych przesłanek uznania, że pracownik wykonuje prace w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze jest konieczność, aby pracownik wykonywał tę właśnie pracę, a jej wykonywanie stanowi jego podstawowy obowiązek, podstawowe zajęcie, wynikające z umowy o pracę.

Zatem wykonywanie pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze powinno wypełniać w zasadzie wymiar czasu pracy, w którym zatrudniony jest pracownik. Kryterium pracy „ w pełnym wymiarze czasu pracy" oznacza, że pracownik musi być zatrudniony w wymiarze co najmniej 8 godzin na dobę, 40 godzin tygodniowo w przyjętym okresie rozliczeniowym lub w pełnym wymiarze godzin określonym dla danego rodzaju pracy, jeżeli wymiar ten został skrócony na podstawie art. 45 Kodeksu pracy lub innych przepisów szczególnych .

Nie oznacza to, że praca ma być wykonywana stale i bez przerwy przez dobowy wymiar czasu pracy. W celu uznania określonej pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze za pracę wykonywaną w pełnym wymiarze czasu pracy - istotne jest zatrudnienie pracownika do wykonywania tej właśnie pracy i jak już wspomniano, żeby jej wykonywanie stanowiło jego podstawowy obowiązek. Dopuszczalne jest więc, aby w przerwach w wykonywaniu określonej pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, pracownik wykonywał również inne obowiązki, zlecone przez przełożonych lub wynikające z zakresu obowiązków.

Jeżeli natomiast pracownik wykonuje pracę w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze sporadycznie, jako zajęcie dodatkowe - wówczas, należy uznać, że nie są spełnione kryteria określone w przytoczonej na wstępie definicji pracy o szczególnym charakterze.

Reasumując: prace nad ustaleniem kręgu pracowników, za których istnieje obowiązek odprowadzania składek na Fundusz Emerytur Pomostowych powinny być prowadzone w zakładzie pracy na podstawie przepisów ustawy o emeryturach pomostowych i załączniki do niej zawierające wykaz prac w szczególnych warunkach i szczególnym charakterze.

W opisanej sytuacji, postępowanie pracodawcy nie wydaje się być do końca jasne – pomocna może okazać się bezpłatna konsultacja/porada prawna z Państwową Inspekcją Pracy. Pomoc taką można uzyskać telefonicznie lub pocztą elektroniczną – również anonimowo.

źródło: Aktualności Kadrowe
opracowanie: SiR